Рани години и политички подем
Патрис Емери Лумумба е роден на 2 јули 1925 година, во Онаљуа, село во провинцијата Касај, која тогаш била дел од Белгиски Конго. Тој потекнува од мала етничка група, Тетела, и бил еден од ретките Конгоанци од неговата генерација кој добил формално образование. Првично работел како поштенски службеник, а подоцна се занимавал со новинарство. Лумумба сè повеќе се ангажирал во антиколонијалната политика. Во 1958 година, тој бил ко-основач на Националното движење на Конгоанците (MNC), политичка партија која се залагала за обединет и независен Конго.
Харизмата, елоквенцијата и визијата на Лумумба за обединет Конго му донеле широка поддршка. Во 1960 година, по прогласувањето на независноста на Конго од Белгија, тој станал првиот премиер на земјата. Неговите огнени говори против колонијализмот, особено обраќањето за време на церемонијата за независност на 30 јуни 1960 година, добиле меѓународно признание, но истовремено предизвикале тензии со Белгија и Западот.
Предизвици на функцијата и политички немири
Мандатот на Лумумба како премиер бил обележан со внатрешни немири и надворешни интервенции. Новоослободениот Конго брзо западнал во хаос, при што богатата со минерали провинција Катанга, под водство на Моиз Чомбе, прогласила отцепување со поддршка од Белгија. САД и другите западни сили ги сметале пан-африканските и социјалистички погледи на Лумумба за закана за време на Студената војна.
Бидејќи не успеал да добие доволна меѓународна поддршка, Лумумба се обратил за помош до Советскиот Сојуз, што дополнително го отуѓило Западот. До септември 1960 година, претседателот Жозеф Каса-Вубу го разрешил Лумумба, што ја засилило борбата за власт. Среде политичката нестабилност, армијата под водство на полковник Жозеф-Дезире Мобуту (подоцна Мобуту Сесе Секо) извела државен удар, а Лумумба бил ставен во домашен притвор.
Апсење и атентат
Во јануари 1961 година, Лумумба се обидел да избега, но бил повторно заробен од силите на Мобуту. Тој бил префрлен во Катанга, каде што бил подложен на суров третман. На 17 јануари 1961 година, Лумумба бил егзекутиран од стрелачки вод по наредба на катанските власти, со учество на Белгија и веројатно ЦИА. Неговото тело било распарчено и растворено во киселина за да се избришат доказите, што претставува мрачен обид за уништување на неговото наследство.
Наследство и влијание
Патрис Лумумба останува симбол на африканската независност, антиколонијалниот отпор и борбата за самоопределување. Неговото убиство предизвикало гнев низ целиот свет, поттикнувајќи африкански ослободителни движења и истакнувајќи го влијанието на Студената војна врз постколонијалните држави. Децении подоцна, повиците за одговорност продолжуваат, а Белгија официјално се извини за својата улога во неговата смрт во 2002 година.
